USAID loyihasi ekologik inqiroz zonasida sog‘liqni saqlash tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlaydi

Madina Yergaliyeva 21 yil davomida ijtimoiy-iqtisodiy muammolarni hal qilish bilan shug‘ullanuvchi “Initiative Support” nodavlat notijorat tashkilotiga rahbarlik qiladi. O‘shandan beri Madina sog‘liqni saqlash tizimidagi vaziyatni yaxshilash, Qozog‘iston fuqarolari, jumladan, Orol dengizi ekologik inqiroz zonasida yashovchi fuqarolarning tibbiy xizmatdan foydalanish imkoniyatlarini oshirishga ko‘maklashmoqda. Qozog‘iston janubidagi Orol dengiziga yaqin joylashgan Qizilo‘rda shahrida yashovchi Madina ekologik muammolarning mahalliy hayotga bevosita ta’sirini yaxshi biladi. Yillar davomida Orol dengizining qisqarishi natijasida atrof-muhitning qaytarilmas degradatsiyasi jarayonlari mintaqada yashash sharoiti va ekologiyasini yomonlashtirdi.

“Orolboʻyida yashovchi odamlar ekologiyaning yomonligi tufayli koʻplab kasalliklarga moyil. Davlat poliklinikalarni asbob-uskunalar bilan ta’minlasa-da, davolanish sifati yaxshilanmayapti. Hududda malakali shifokorlar yetishmaydi, oddiy odamlar esa malakali tibbiy yordam olish uchun o‘zlarining asosiy huquqlaridan bexabar”, — deya ta’kidlaydi Madina. “Biz odamlarga davlat idoralariga murojaat yozishda yordam berishni va Qiziloʻrda viloyati va butun mamlakat boʻylab aholiga kerakli yordamni koʻrsatishini taʼminlashni xohladik”.

Madina uning jamoasi sog'liqni saqlash muassasalari kabi murakkab tizimlarni hukumat ishtirokisiz o'zgartira olmasligini bilar edi. Shunday qilib, tashabbusni qo'llab-quvvatlash uchun birinchi muhim qadam davlat organlari bilan konstruktiv muloqotni o'rnatish bo'ldi. 2020-yilda USAID tomonidan moliyalashtiriladigan Markaziy Osiyoda ijtimoiy innovatsiyalar (SICA) dasturi doirasida "Innovatsion yechimlar" granti bilan "Initiative Support" Qizilo‘rda viloyati sog‘liqni saqlash sektorida ijtimoiy audit o‘tkazdi. Audit natijalariga ko‘ra, guruh sog‘liqni saqlash tizimini takomillashtirish bo‘yicha 30 ta tavsiyalar ishlab chiqdi. Ushbu tavsiyalar ko‘rib chiqish uchun Qozog‘iston Respublikasi hukumati va parlamentiga yuborildi. Biroq bu tavsiyalarni parlamentda ko'rib chiqish va muhokama qilishning kutilmagan kechikishi jarayonga sezilarli darajada to'sqinlik qildi.

“Biz avvaliga tushkunlikka tushdik, chunki loyihani o‘zimiz xohlagan natijalar bilan yakunlay olmadik. Biz bergan tavsiyalar mamlakat sog‘liqni saqlash tizimi shug‘ullanayotgan ayrim muammolarni hal qilishda muhim ekanini bilardik va maqsadimizni amalga oshirishni davom ettirishga qaror qildik”, — deydi Madina.

Ikkinchi SICA "Innovatsion yechimlar" granti yordamida jamoa o‘z tavsiyalarini aniq byudjet, vaqt jadvali va Qozog‘iston sog‘liqni saqlash tizimini takomillashtirishga mas’ul organlar ro‘yxatidan iborat "yo‘l xaritasi" sifatida ishlab chiqdi. “Yo‘l xaritasi” besh asosiy yo‘nalish bo‘yicha takomillashtirishga qaratilgan: Qizilo‘rda viloyatiga mutaxassislarni jalb qilish dasturini ishlab chiqish, butun mamlakat bo‘ylab tibbiy laboratoriyalar sifatini nazorat qilish standartlarini oshirish, Qozog‘iston sog‘liqni saqlash mobil ilovasini takomillashtirish, tug‘ruqdan keyingi asoratlari bo‘lgan ayollar uchun klinik reabilitatsiyani taklif qilish va nazoratni kuchaytirish hamda korruptsiyani yo'q qilish. Ayni paytda davlat organlari ushbu tavsiyalarning qariyb 80 foizini amalga oshirmoqda.

Innovatsion yechimlar granti tufayli “Tashabbuslarni qoʻllab-quvvatlash” jamoasi ijtimoiy tarmoqlar orqali Qiziloʻrda viloyatida 200 mingdan ortiq aholini qamrab olgan aholining sogʻliqni saqlashga oid huquqlari boʻyicha keng koʻlamli axborot kampaniyasini ham oʻtkazdi. Shuningdek, ular Qiziloʻrda klinikalarining 25 nafar fizioterapevtlari va reabilitatsiya boʻyicha mutaxassislari uchun germaniyalik kineziterapevt Evelin Ebinger bilan bir qator seminarlar tashkil etishga koʻmaklashdilar. Ular 20 kun davomida mahalliy mutaxassislarga harakatga aloqador salomatlik muammolarini davolashning yangi reabilitatsiya usullarini oʻrgatdilar.

“Har kuni 180 kilometr masofani bosib o'tishimga to'g'ri kelgan bo'lsa-da, men hech qachon mashg'ulotni qoldirmadim, - deydi Qarmoqshi tumanilik shifokor Sakip. "Mutaxassislar sifatida biz hech qachon o'rganishni to'xtatmasligimiz kerak. Men bemorlarni davolash va reabilitatsiya qilish bo'yicha global tendentsiyalarni bepul o'rganish uchun noyob imkoniyatga ega bo'lganimdan juda xursandman."

Madina o‘z jamoasi bilan birgalikda Qizilo‘rda viloyati kabi salbiy ekologik holat mavjud bo‘lgan hududlarda, shuningdek, butun Qozog‘istonda sog‘liqni saqlash darajasini yaxshilashga intiladi. “Umid qilamanki, “Initiative Support” Qozogʻiston boʻylab odamlarning oʻz huquqlari [davolanish] haqida xabardorligini oshiradi, shuningdek, Qozogʻiston boʻylab tibbiy xizmatlar sifatini yaxshilaydi”, - deydi Madina.