Үкіметтік Емес Ұйым (ҮЕҰ) қоғамдық тыңдау тәжірибесін насихаттайды, Өзбекстандағы қоғамдық кеңестердің жұмысын демократияландырады

Маруф Алиев, оған 2019 жылы Қоқан қаласының хокимиат (қала әкімшілігі) жанындағы жаңадан құрылған Қоғамдық кеңесті басқару ұсынылғанда, Қоқан қаласындағы (Өзбекстан) танымал қоғам қайраткері болған. «Сол күндері кеңестер Қоғамдық бақылау туралы заңда [2018 ж.] көрсетілген процедураларды жүзеге асыру үшін құрылған жаңа құбылыс болды», - деп атап өтті Маруф. Қоғамдық кеңестер қоғам мен мемлекет арасындағы алшақтықты жоюы қажет болды, бірақ Маруф көп ұзамай шындықтың идеалдан алыс екенін байқады.

Маруф нақты ережелер мен ұйымдастырушылық процедуралардың болмауы оның кеңесінің жұмысын едәуір қиындатуы мүмкін екенін түсінді. «Ережелерге сәйкес, біз өз қызметімізді ерікті түрде жүргізуіміз керек еді, яғни біз қызметкерлерге жалақы төлей алмадық немесе кеңсе тауарлары сияқты қарапайым заттарды сатып алу үшін төлемдер жасай алмадық», - дейді Маруф. «Қызметкерлер арасында ҮЕҰ өкілдері болған жоқ, сондықтан азаматтық қоғамдағы жағдайды бақылайтын ешкім болмады. Бәрі ойдағыдай болуы үшін үлкен өзгерістер қажет екенін білдік».

Маруфтың жұмыс тиімділігін арттыруға деген ұмтылысы Қоқанның Қоғамдық кеңесіне жұмыс жоспарын құруға және кеңестің құрылымын, Жарғысы мен мінез-құлық кодексін жасауға көмектесті. Олар сондай-ақ Кеңестің жалақы төлеу құқығын беретін ресми мәртебеге ие болғанын қалады. Кеңесті қайта құру процесінде Маруф және оның командасы оның мүшелерінің қоғамның әртүрлі топтарын, соның ішінде ҮЕҰ-ны білдіруін қамтамасыз етті.

2021 жылы команда USAID қаржыландыратын «Орталық Азиядағы әлеуметтік инновациялар» (SICA) бағдарламасы аясында «Инновациялық шешімдер» грантын жеңіп алды. Грант командаға «Диалог арқылы шешім қабылдау» жобасын құруға мүмкіндік берді, оның барысында 19 адам қоғамдық кеңестерді басқару бойынша оқытудан сәтті өтті және бірқатар мәселелер бойынша қоғамдық тыңдаулар өткізілді.

«Қоғамдық тыңдаулар арқылы біз маңызды мәселелерді кеңінен талқылауға ықпал етеміз. Біз әйелдер құқығы, жастар арасындағы жұмыссыздық, COVID-19 вакцинациясы және т.б. мәселелерін талқылаймыз», - дейді Маруф. Халықтың кең тобын талқылауға тартқаннан кейін, кеңестер мемлекеттік қызметкерлерге жағдайды қалай жақсартуға болатындығы туралы ұсыныстар бере бастады. Хокимиат ұсыныстарды қарастырады және әдетте олардың бірнешеуін жүзеге асырады. «Біздің міндетіміз - тыңдаулар өткізу, осы мәселелерді мұқият зерделеу және басшылыққа ұсыныстар беру», - деп түсіндіреді Маруф.

Бұл оқу бастамаларының тиімді болғаны соншалық, аймақтық әкімшілік Маруф командасынан өз дағдылары мен білімдерін аймақтың басқа қоғамдық кеңестерімен бөлісуді сұрады. Қазіргі уақытта Қоқан Қоғамдық кеңесінің тәжірибесі негізінде Ферғана облысының 18 әкімшілік қоғамдық кеңесі қайта құрылуда.

«Мен бәрінен бұрын, біз шынымен шенеуніктердің қоғамға есеп беруіне әсер еткеніне мақтанамын. Біз мемлекет пен қоғам арасындағы көпірге айналдық. Енді маңызды мәселелерді көтеру қажет болған кезде жұртшылық бізге жүгінеді», - деп қорытындылады Маруф.